De Vereenigde Nederlanden of Zeven Vrye Provinciën
Gesloten in den Jaare 1579 te Utrecht
in 1773

Beknopte Schets van 's Lands Verdeeling
Provinciën -- Landschappen -- Generaliteits-Landen -- plaatsen op alfabet -- Kaarten -- bronnen

De Provincië Holland

verdeeld in Zuid- en Noord-Holland

De delen, landschappen, steden, dorpen, gehuchten, kastelen en schanssen op alfabet

Zuid-Holland

Met de landschappen:

Zuid-Kennemerland
waarin:
de stad: Haarlem
de dorpen:

Sloterdyk, Sloten, Spaarwou, Sparendam, Bloemendaal, Overveen, Zandvoort, Heemstede, Bennenbroek, Aalsmeer.

Amstelland
Waarin:
de stad: Amsterdam
de dorpen:

Ouderkerk, Diemen, Amstelveen, Tamen, Waverveen.

Gooiland
Waarin:
de steden: Naarden, Weesp, Muiden
de dorpen:

Huizen, Blarikum, Laaren, Hilversum, 's Gravenland, Bussum, Muiderberg, Oude- en Nieuwe Loosdrecht, Loenen, Kronenburg.

Rhynland
Waarin:
de stad: Leyden
de dorpen aan de Noord-Zyde van den Ouden Rhyn:

Hillegom, Lisse, Noordwykerhout, Noordwyk op Zee, Noordwyk binnen, Sassenheim, Voorhout, Warmont, Oestgeest, Rhynsburg, Leyderdorp, Hogemade, Koudekerk, Outshoorn, Aarlanderveen, Nieukoop, Langeraar, Zevenhoven, Nieuwveen, Rhynzaterwou, leymuiden, Kalslagen, Kage, Oude Wetering, Woubrugge, Noorden.

de dorpen aan de Zuid-Zyde van den Ouden Rhyn:

Katwyk op Zee, Katwyk op den Rhyn, Valkenburg, Wassenaar, Voorschoten, Zoeterwoude, Zoetermeer, Leydschendam, Zegwaard, Benthuizen, Waddinxveen, Rewyk, Sluipwyk, Boskoop, Hasaartswoude, Alphen, Zwadenburgerdam of Zwammerdam.

Het Waterschap Woerden
Waarin:
de steden: Woerden, Oudewater
de dorpen:

Bodegraven, Waarder.

Delfland
Waarin:
de steden: 's Gravenhage of den Haag, Delft, Vlaardingen
de vlekken: Maasland, Maaslandsluis, 's Gravenzande.
de dorpen:

Scheveningen, Loosduinen, Eykenduinen, Monster, Naaldwyk, Ter Heyde, Poelwyk, Watering, Ryswyk, Voorburg, Nootdorp, Pynakker, Berkel, 't Wout, Schiplui, Lier, Zouteveen, Ketel en Tempel, het heerlyk Lusthof Hondslaardyk legt by Naaldwyk. Het Westelyk Gedeelte van Delfland word het Westland genoemd.

Schieland
Waarin:
de steden: Rotterdam, Schiedam, Gouda.
het vlek: Delfshaven
de dorpen:

Kralingen, Hillegom, Overschie, Hillegondsberg, de Bergsche Hoek, Bleiswyk, Moerkapel, Zevenhuisen, Nieuwerkerk aan de Yssel, Kapelle op den Yssel, Moordrecht.

Maasland, of Land van Over Maas
Waarin:
de eilanden:

Het Eiland van Dordrecht
Waarop:
de stad: Dordrecht
het dorp:

Dubbeldam

Het Eiland Voorn
Waarop:
de stad: Briel
een steedje: Zwarte Waal
de sterkte: Hellevoet-Sluis
de dorpen:

Oost-Voorn, Rokanje, Oude en Nieuwe Hoorn, Nieuw Helvoet, Blinkvliet of Zuidland, Abbenbroek, Heenvliet.

Het Eiland Putten
Waarop:
het Steedje: Geervliet
de dorpen:

Spykenes, Hekelingen, Simonshaven, Biert.

De Eilanden Beierland en Stryen, bekend onder den Naam van Hoeksche Waard
Waarop:
het vlek: Oud-Beierland
de dorpen:

Nieuw-Beierland, Piershil, Hitsaart, Stryen, 't Sas van Stryen, (eene Sluis), 's Gravendeel, Cillershoek, Antboni-polder, Maasdam, Puttershoek, Heinkensoord, Myns Heerenland ook Moerkerk genaamd, Westmaas, Klaaswaal, Numansdorp anders genaamd Buitensluis.

Het Eiland Overvlakkee
Waarop:
de dorpen:

Zommelsdyk of Zomersdyk (aan Zeeland behorende), Meliszand, Dirksland, Herkinge, Oude- en Nieuwe Tonge (uit deze beide bestaat de Ambachts Heerlykheid Grysoord), Ooltjesplaat, den Bommel, Stad aan 't Haringvliet, Middelharnis.

Het Eiland Goeree
Waarop:
de stad: Goeree
het dorp:

Ouddorp

Het Eiland Rosenburg
Waarop:
het dorp:

Blankenburg

Het Eiland Ysselmonde
Waarop:
de dorpen:

Oost- en West Ysselmonde, Ridderkerk of Ryerskerk, Zwyndrecht, Hendrik Iden Ambacht, Oudeland, Lind, Rysoord, Kyfhoek, Heer Jansdam, Barendrecht, Charlois, Pernis, Hoogvliet, Portugal, Rhoon, Pendrecht.

De Heerlykheid Klundert
Waarin:
de steden en Vestingen: Klundert, Willemstadt en Noordfort of Hollandia
de dorpen:

Appelaar of Schuddeborse, Fynaart

De Heerlykheden Geertruidenberg en Zevenbergen
Waarin:
de stad: Geertruidenberg
het vlek: Zevenbergen
de dorpen:

Hooge-Swaluwe en Laag-Swaluwe, Elderens, Rodeweel, Wagenberg, Den Horst, Drimmelen, Made, Stelhoven.
Verscheide Forten, ook hier is 't Hollands Diep de beruchte Moerdyk

De Langestraat
Waarin:
de dorpen:

Bezoyen, Sprang, Kapelle, Waspik, Raamsdonk, 's Gravemoer.

't Land van Heusden
Waarin:
de Stad: Heusden
de dorpen:

Den Hil, Babilonienbroek, Meuwen, Drongelen, Eethen, Genderen, Doveren, Heesbeen, Aalburg, Wyk, Veen, Oudheusden, Baartwyk, Elshout, Hondsoird, Vlymen, Kuyk, Druyne, Herpt, Hedikhuisen of Hekesen, Engelen, en de Schans Crevecoeur, ook legt hier het dorp Bokhoven, den Prins Bisschop van Luik toebehorende.

't Land van Altena
Waarin:
't Huis te Altena
de Stad: Workum of Woudrichem
de dorpen:

Werkendam, Sleeuwyk, Ryswyk, Giessen, Op- en Neder-Andel, by Verkorting Eel, Uitwyk, Almkerk, Dussen

't Land van Arkel, of van Gorinchem
Waarin:
de Stad: Gorkum of Gorinchem
de Steedjes: Asperen, Heukelum, Leerdam (zynde dit laatste eene Graafschap op zich zelven, waaronder de Dorpen: Schoonerwoerd en Acquoy behooren)
de dorpen:

Spyk, Kedichem of Kekum, Oosterwyk, Leerbroek, Nouland of Nieuwland, Arkel, Hoogblokland, Hoornaar, Noordeloos, Schelluinen, en geheel aan 't Einde, in den Hoek tegen Gelderland, de Vesting Loevestein

't Land van Vianen
Waarin:
de Stad: Vianen
de dorpen:

Heikoop, Meerkerk, Lexmond, Ameide, anders Ter Mey, Tienhoven

Wat van de twee Landen van Gorkum en Vianen, met 't Graafschap Leerdam, en van 't Graafschap Kuilenburg in Gelderland, nevens de Utrechtsche Heerlykheid Hagestein, tusschen den Souwen- en Diefdyk, noemd men de Vyf Heere Landen.

De Alblasserwaard
Waarin:
de dorpen:

Alblasserdam, Alblas, Souburg, Papendrecht, Donk, Wyngaarde, Blesgraaf, Sleydrecht, Brandwyk, Molenaarsgraaf, Giessendam, Giessen-Ouderkerk, Giessen-Nieuwerkerk, Giessenburg, Blokland, Otteland, Goudriaan, Hardinxveld

De Baronie Liesveld
Waarin:
de Stad: Nieuwpoort
de dorpen:

Nieuw Lekkerland, Streefkerk, Groot Ammers, 't Huis te Liesveld

De Krimpenerwaard
Waarin:
de Stad: Schoonhoven
de dorpen:

Krimpen, Ouderkerk, Lekkerkerk, Berckoude, Stolwyk, Heer Aartsberg, Ammers, Haastrecht

De Baronie Ysselstein, en een gedeelte van de Lopikkerwaard
Waarin:
de Stad: Ysselstein
het dorp:

Benschop
In het gedeelte van de Lopikkerwaard:
de dorpen: Jaarsveld en Polsbroek

Noord-Holland dat ook West-Friesland genoemd word

Bestaat uit 3 deelen:

Noord-Kennemerland
Waarin:
de bedykte polders: Zyp, Wieringerwaard, Schermer
de stad: Alkmaar
het groote vlek of steedje: Beverwyk by verkorting de Wyk genaamd
de dorpen:

Velzen, de Zandpoort, Wyk op Zee, Heemskerk, Oud Haarlem, Castrikum, Uitgeest, Akersloot, Limmen, Bakkum, Heilo, Egmond binnen, Egmond buiten, of op Zee, Egmond op den Hoef, Ouddorp, Bergen, Schoorl, Groet, Kamp, Petten, de Zyp, Wieringerwaard, Kalandsoog, Groot-Schermer, Driebuysen, Graft, Oost- en West Graftdyk, de Ryp, Oost- en West Myzen, Marken binnen, in de bedykte Schermeir, Knollendam, Wormer, Jisp, Oost-Zaanen, West-Zaanen, en tusschen beide het groote en ryke Vlek Zaandam, of Zaanredam en Zardam, word onderscheiden in Oost- en West-Zaandam; de Koog, Zaandyk; Wormerveer, Assendelft, Krommenie, Krommeniedyk.

Waterland, bestaat uit het eigentlyk Waterland, en den Zeevang
het eigentlyk Waterland
Waarin:
de steeden: Monnikendam, Purmerend
de dorpen:

Buiksloot, Nieuwendam, Schellingwouw, Durgerdam, Ransdorp by Verkorting Raarep, Holysloot, Uitdam, Zuiderwoude, Broek in Waterland, Zundel of Zindeldorp, Watergang, Landsmeer, Ilpendam, Purmerland

Den Zeevang:
de stad: Edam
de dorpen:

Vollendam, Warder, Etershem, Schardam, Oudendyk, Beets, Oosthuisen, Midly, Hobreed, Kwadyk, Nek

Tot Waterland rekend men ook de bedykte Waterlandsche Meiren, de Beemster, Wormer, Purmer

Eigentlyk West - Friesland
bestaat uit het Geestmer Ambacht, den Heer Huigenswaard, Dregterland, dit laatste is verdeeld in verscheidene Landschappen, Koggen genaamd.
Het Geestmer Ambacht
Waarin:
het Steedje: Schagen
de dorpen:

Kolhorn, Winkel, Oud Nieuwdorp, Nieuw Nieuwdorp, Zydenskerk, Barsingerhorn, Haringhuisen, St. Maarten, Valkoog, Dirkhorn, Haring- of Heeren-Karspel, Enigenburg, Warmenhuisen, Krabbendyk, Oudkarspel, St. Pancras, Broek aan Langendyk, Zuid- en Noord-Scharwou, Koedyk

De Heer Huigenswaard
Waarin:
het dorp:

Veenhuisen

Dregterland
Waarin:
de Steden: Hoorn, Enkhuisen, Medenblik
de dorpen:

Berkhout, Grosthuisen, Avenhorn, Otterleek, Hensbroek, Obdam, Spanbroek, Kapelle onder Spanbroek, Watweide, Grotebroek, Lutjebroek, Hoogkarspel, Westwou, Binnenwyzent, Ooster- en Wester-Blokker, Hem, Venhuisen, Leek, Wydenes, Schellinghout, Werwershoef, Houwaart, Oostwoud, Opperdoes, Twisk, Midwoude, Nibbinxwoude, Benningbroek, Wognum, Zwaag, Opmeer, Hoogwoude, Zybekarspel, Abbekerk, Lambertschagen, Eerswoude

Ook zyn hier de droog gemaakte meiren: de Wogmeir, de Berkmeir

Tot Noord-Holland behoren de volgende Eilanden:

Texel met het daaraan gehecht Eilandje Eierland
Waarop:
de dorpen:

Burg, Koog, of Koog op Tessel, Oostereind, Waal, 't Schild en Hoorn

Het gehucht: Westereind by Verkorting de Westen

Tusschen dit Eiland en den uitersten Noord-Hoek van Noord-Holland, de Helder genaamd, is het Marsdiep, 't welk de uitgaande en inkomende Schepen moeten passeeren, zynde dit het wereldkundig Zee-Gat van Tessel.

Vlieland
Waarop:
het dorp:

Oost-Vlieland

Ter Schelling
waarop:
de dorpen:

Ooster- en Wester-Schelling, Midland en Hoorn.

Tusschen dit Eiland en het Eiland Vlieland is het tweede vermaarde Zee-Gat, het Vlie genaamd, gelyk aan den Oostkant van ter Schelling, tusschen hetzelve en 't Eiland Ameland, het derde beruchte Zee-Gat gevonden word; behalven welke drie Zee-Gaten er nog eenige anderen zyn, doch die minder in Aanmerking komen, wykze door geene groote Schepen bevaare worden.

Wieringen
Waarop:
de dorpen:

Hypolitushoef, by Verkorting Ipelshoef, de Oever, Oosterland, Stroe, Westerland, Westklif

Marken
Waarop:
een dorp: Marken

Urk
Waarop:
een dorp: Urk

Schokland
Waarop:
de dorpen: Ens op den Zuid- en Emmeloord op den Noord-Kant